نگاهي به ديدني‌هاي شهر تاريخي يزد، به مناسبت ثبت در فهرست ميراث جهاني يونسكو شهری در میان بادها
تاریخ انتشار: ۱۴ شهریور ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۶۳۰۳۵۵
کودک و نوجوان>فرهنگی - اجتماعی - علی مولوی:
چغازنبیل، تخت‌جمشید، میدان نقش‌جهان، تخت سلیمان، بم، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، سنگ‌نوشته‌ی بیستون، مجموعه‌ی کلیساهای آذربایجان، سازه‌های آبی شوشتر،
شهر بادگيرها و خانه‌هاي كاه‌گلي/ عكس: فرشته اصلاحي
مجموعه‌ي تاريخي بازار تبريز، آرامگاه شيخ صفي‌الدين اردبيلي، باغ ايراني، مسجد جامع اصفهان، برج گنبدقابوس، كاخ گلستان، شهرسوخته، شوش، قنات ايراني، كوير لوت و حالا هم شهر تاريخي يزد؛ 22 ميراث فرهنگي و طبيعي ايراني هستند كه در فهرست ميراث جهاني يونسكو به ثبت رسيده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اين شهر تاريخي كه مردمش در طول تاريخ همواره يكتاپرست بوده‌اند، تاكنون با نام‌ها و لقب‌هاي بسياري مثل ايساتيس، يزدان‌شهر، دارالمؤمنين، يزدان‌گرد، يست، يسدي، شهر بادگيرها، شهر دوچرخه‌ها و عروس كوير مشهور شده است.
ثبت شهر تاريخي يزد در فهرست ميراث جهاني يونسكو، مناسبت خوبي است تا در اين مطلب به برخي از جاهاي زيبا و ديدني اين شهر سفر كنيم.
عكس: محمدرضا آخوندي/ آرشيو عكس همشهري
ميدان اميرچخماق يا اميرچقماق، از مهم‌ترين مجموعه‌هاي تاريخي شهر يزد است. مسجد، بازار، تكيه و آب‌انبارهاي قديمي از بخش‌هاي اصلي اين ميدان هستند. «امير جلال‌الدين چقماق شامي»، از اميران و سرداران دوره‌ي تيموري بوده كه شاهرخ تيموري او را در سال 836 هجري‌قمري به حكومت يزد منصوب كرد.
او خدمات عمراني بسياري براي شهر يزد انجام داده كه تكميل «مسجد دهوك» كه امروزه به‌عنوان «مسجد اميرچخماق» شناخته مي‌شود از جمله‌ي آن‌هاست. اين ميدان كه آن‌زمان خارج شهر بوده، به ميدان دهوك سفلي مشهور بود، اما امروزه در مركز شهر يزد قرار دارد.
مراسم نخل‌گرداني در ميدان اميرچخماق، از رسم‌هاي يزدي‌ها در ايام سوگواري امام حسين(ع) است. اين نخل بزرگ چوبي، مجموعه‌ي مشبكي از چوب‌هاي تراشيده است و تقريباً شبيه درخت سرو به‌عنوان نماد آزادگي ساخته شده است.
اين نخل با عمري حدود 450سال، متعلق به دوره‌ي صفوي است. طول، عرض و ارتفاع آن هشت و نيم متر است و در مراسم عزاداري روي دوش 150 نفر در ميان مردم گردانده مي‌شود تا نمادي از آزادگي و مظلوميت امام حسين(ع) باشد.
سردر شرقي مسجد جامع يزد/ عكس‌ها: ساندر فن‌دايك
مسجد جامع يزد به‌تنهايي، دنيايي از ديدني‌هاست. اين مسجد كه گفته مي‌شود ساخت آن حدود 100 سال طول كشيده، از شاهكارهاي تاريخي ايران به‌شمار مي‌آيد و در هرگوشه از آن يادگارهايي از دوره‌هاي گوناگون تاريخي ديده مي‌شود.
دنيايي از رنگ‌هاي آبي در كا‌شي‌‌كاري اين مسجد به‌كار رفته كه آن را مثل نگين انگشتر در ميان خانه‌ها و كوچه‌هاي خاكي‌رنگ يزد مي‌نماياند. تصوير اين مسجد، زماني روي اسكناس 200ريالي نقش بسته بود؛ اسكناسي كه امروزه كاربرد زيادي ندارد.
پنجره‌ي مشبك و عمارت بادگير باغ دولت‌آباد/ عكس‌ها: ساندر فن‌دايك
باغ دولت‌آباد از باغ‌هاي معروف و قديمي شهر يزد است. اين باغ زيبا را «محمدتقي‌خان بافقي» معروف به «خان‌بزرگ» در اواخر دوره‌ي افشاريه و در سال 1160 هجري قمري احداث كرد.
احداث چنين باغي در وضعيت خشك و كم‌آب يزد نياز به قنات بزرگي داشت و قنات تاريخي و بزرگ دولت‌آباد با قدمتي بيش از 200 سال، آب را از ارتفاعات مهريز به اين باغ مي‌رسانده تا گونه‌هاي گياهي متنوع آن را سيراب كند.
عكس: علي زماني‌فرد/ آرشيو عكس همشهري
«زندان اسکندر» يا «مدرسه‌ي ضيائيه» از بناهاي قديمي شهر يزد است كه ساخت آن را «ضياءالدين حسين رضي» در سال 631 هجري قمري آغاز كرد و توسط پسرانش مجدالدين حسن و شرف‌الدين علي در سال 705 هجري قمري تکميل شد.
عكس: عبدالجبار قرائي/ آرشيو عكس همشهري
گنبد فيروزه‌اي بقعه‌ي «سيدركن‌الدين» هم مانند گنبد مسجد جامع، از همه‌جاي شهر مشخص است و مثل نگين انگشتر مي‌درخشد. اين بنا را «اميرركن‌الدين محمدقاضي» در سال 725 هجري قمري ساخت و پيش از اين‌كه به‌عنوان آرامگاه از آن استفاده شود با نام مسجد مصلي عتيق شناخته مي‌شد.
عكس: ساندر فن‌دايك
آتشكده‌ي يزد كه به «آتشکده‌ي بهرام» يا «آتشکده‌ي وَرهُرام» نيز مشهور است، محل نگه‌داري آتش مقدس و نيايشگاه زرتشتيان يزد است.
گفته مي‌شود آتش درون اين آتشكده كه آتش ورهرام نام دارد، بيش از 1500 سال است كه روشن مانده و از آتشکده‌ي كاريان به شهرستان عقداي يزد آورده شده و 700سال در آنجا روشن مانده. سپس به اردكان برده شده و 300 سال نيز در آنجا نگه‌داري شده و در سال 1313 و پس از ساخته‌شدن اين آتشكده به اين مكان آورده شده است.
يزد پر از شيريني‌هاي خوش‌مزه و دوست‌داشتني است؛ مثل قطاب، پشمک، باقلوا، لوز، حاجي بادام، سوهان و نان برنجي. اما بدون شك «كيك يزدي» به‌عنوان شناخته‌شده‌ترين «كاپ‌كيك» يا «كيك فنجاني» در ايران از همه مشهورتر است و در همه‌جاي ايران پخته مي‌شود. اما حتماً كيك‌يزدي خود يزد، چيز ديگري است!
عكس: محمدرضا آخوندي/ آرشيو عكس همشهري
دخمه‌ي زرتشتيان که با نام‌هاي «برج خاموشان» يا «برج سکوت» نيز شناخته مي‌شود در 15كيلومتري يزد قرار دارد و مكاني است كه زرتشتيان درگذشتگان خود را به آنجا منتقل مي‌كردند. سطح داخلي برج خاموشان به صورت پهنه‌ي مسطح و گردي است که تمام آن با تخته‌سنگ‌هاي بزرگ پوشيده شده است.
عكس: فرشته اصلاحي/ آرشيو عكس همشهري
كوچه‌هاي باريك و تو در توي يزد و استفاده‌ي عمومي مردم از دوچرخه باعث شده كه از اين شهر با نام شهر دوچرخه‌ها ياد شود. هرچند كه امروزه تعداد دوچرخه‌ها كم‌تر و كم‌تر شده و تعداد موتورسيكلت‌ها بيش‌تر و بيش‌تر!
نقشه‌اي از سال 1083خورشيدي
منبع: همشهری آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۶۳۰۳۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مارکسیسم چه نگاهی به سیاست بین‌الملل دارد؟
عصر ایران؛ شیرو ستمدیده - ایدئولوژی‌های گوناگون غالبا دربارۀ سیاست بین‌الملل بی‌نظر نیستند. مارکسیسم هم چشم‌اندازی به سیاست بین‌الملل دارد که البته با چشم‌اندازهای سنتی و متعارف به کلی مغایر است. چیزی که رویکرد مارکسیستی به سیاست بین‌الملل را متمایز می‌سازد، تاکید آن بر قدرت اقتصادی و نقشی است که "سرمایۀ بین‌المللی" دارد.
مارکس در وهلۀ نخست به تحلیل ساختارهای سرمایۀ ملی، بویژه رابطۀ آشتی‌ناپذیر بین بورژوازی و پرولتاریا توجه داشت، اما در نوشته‌های او به طور ضمنی چشم‌اندازی بین‌المللی نیز وجود دارد. به نظر مارکس وفاداری‌های طبقاتی با تقسمیات ملی برخورد دارد. او بر اساس چنین عقیده‌ای در پایان کتاب "مانیفست کمونیست" نوشت: کارگران جهان، متحد شوید!
در آثار مارکس این ایده به طور ضمنی مطرح شده است که سرمایه‌داری نظامی بین‌المللی است ولی تا قبل از انتشار کتاب مشهور لنین، به نام "امپریالیسم: بالاترین مرحلۀ سرمایه‌داری"، این ایدۀ مارکسیستی با قوت و صراحت یا به شکل کامل مطرح نشده بود.
لنین معتقد بود توسعۀ امپریالیستی خواست سرمایه‌داری داخلی برای حفظ سطح بالای "سود" از راه صادر کردن سرمایۀ اضافی را نشان می‌دهد، و این به نوبۀ خود، قدرت‌های بزرگ سرمایه‌داری را به برخورد با یکدیگر کشاند و جنگ برآمده از آن (جنگ جهانی اول)، اساسا جنگی امپریالیستی است که برای کنترل و تصاحب مستعمرات در آفریقا، آسیا و جاهای دیگر درگرفته است.
اما مارکسیست‌های جدید یا نئومارکسیست‌ها، به محدودیت‌های الگوی مارکسیسم-لنینیسم کلاسیک اذعان می‌کنند؛ از جمله به این که امپریالیسم حاکم بر اوایل سدۀ بیستم ثابت نکرد که "بالاترین" (یعنی آخرین) مرحلۀ سرمایه‌داری است؛ و آشکار شد این فرضیه که سیاست دولت صرفا بازتاب منافع سرمایه‌داران است، فرضیه‌ای کوته‌بینانه است.
در واقع تا آنجا که نئومارکسیست‌ها "خودمختاری نسبی" دولت را می‌پذیرند، به این باور پلورالیستی نزدیک شده‌اند که مجموعه‌های گوناگونی (درون‌ملی، ملی و بین‌المللی) بر صحنۀ جهانی تاثیر می‌گذارند.
اما ویژگی متمایز چشم‌انداز نئومارکسیستی این است که به رشد و توسعۀ "نظام سرمایه‌داری جهانی" توجه دارد؛ برخلاف مارکسیسم کلاسیک که بر "رقابت بین سرمایه‌داری‌های ملی جداگانه" تاکید داشت.
در تحلیل نئومارکسیسم، ویژگی اصلی نظام سرمایه‌داری عبارت است از سازماندهی منافع طبقاتی بر پایه‌ای بین‌المللی در نتیجۀ پیدایش شرکت‌های چندملیتی.
در این دیدگاه، این شرکت‌ها نه تنها دولت‌های دارای حاکمیت را از جایگاه بازیگران مسلط صحنۀ جهانی محروم کرده‌اند، بلکه خودشان نیز مانند دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، در چارچوب الزامات ساختاری‌ای عمل می‌کنند که متضمن منافع درازمدت سرمایه‌داری جهانی است.
به عقیدۀ نئومارکسیست‌ها، ساختار جهانی تولید و مبادله بسیار منظم است؛ به این معنا که جهان را به ناحیه‌های "مرکز" و "پیرامون" تقسیم کرده است.
ناحیه‌های مرکز، مانند شمالِ پیشرفته، از نوآوری‌های فناورانۀ سطوح بالا و پایدار سرمایه‌گذاری سود می‌برند، در حالی که ناحیه‌های پیرامون، مانند جنوب کمتر توسعه‌یافته، نیروی کار ارزان تدارک می‌بینند و اغلب وابسته به فروش محصولات‌اند.
این‌گونه نابرابری‌های جهانی، ساختارهایی را در خود منعکس می‌کنند که در سطح منطقه‌ای و درون اقتصاد ملی ایجاد شده‌اند. در حالی که ناحیه‌های منطقۀ مرکزی در در اقتصاد جهانی ادغام شده‌اند، منطقه‌های پیرامونی در واقع در حاشیه باقی مانده‌اند و اغلب به محل رشد ناسیونالیسم قومی تبدیل می‌شوند. از این رو، جهانی شدن اقتصادی با گسستگی ملی همراه است.
این نگاه مارکسیست‌های جدید به سیاست بین‌الملل در واقع از دهۀ 1960 به این سو پدید آمد. مطابق این نگاه، مناطق پیرامونی همواره باید وابسته باقی بمانند. یعنی کشورهای جهان سوم هیچ گاه نمی‌توانند به جمع کشورهای جهان اول بپیوندند.
آندره گوندر فرانک جزو کسانی بود که چنین نگرشی را ترویج می‌کرد. اما پس از ظهور موج سوم دموکراسی در جهان، از اواسط دهۀ 1970 تا اوایل دهۀ 1990 میلادی، معلوم شد که برخی از کشورهای جهان سوم می‌توانند از این جهان به جهان اول بگریزند. یعنی از کشوری "در حال توسعه" به کشوری "توسعه‌یافته" تبدیل شوند.
بنابراین نئومارکسیسم را نیز باید دست کم واجد دو موج جهانی دانست. موج اول مبتنی بر آرای کسانی چو گوندر فرانک است که نور امیدی در انتهای تونل تکاپوی مناطق و جوامع پیرامونی نمی‌بینند، موج دوم نیز متعلق به نئومارکسیست‌های پس از ظهور نئولیبرالیسم و جوامع توسعه‌یافته در مناطق پیرامونی است.
نمونۀ اعلای چنین جوامعی، کرۀ جنوبی است که از 1987 به این سو، حقیقتا توانست در اقتصاد جهانی ادغام شود و از کشوری "در حاشیه" به کشوری دموکراتیک و پیشرفته بدل شود که اقتصادش هم عمیقا مبتنی بر نظام سرمایه‌داری است.
در مجموع به نظر می‌رسد که نئومارکسیسم هنوز گرفتار میراث اصلی مارکسیسم، یعنی بدبینی به جهان سرمایه‌داری است؛ به این معنا بهروزی عمومی بشر در جهانی مبتنی بر نظام سرمایه‌داری را اساسا ناممکن می‌داند.
انتقادهای بی‌پایان نئومارکسیست‌ها از سرمایه‌داری جهانی یا آنچه که نئولیبرالیسم می‌خوانندش، دقیقا ریشه در چنین نگرشی دارد. اما تحولات اخیر جهانی بویژه در منطقه خاورمیانه، یعنی رشد اقتصادی و پیشرفت قابل توجه کشورهایی نظیر عربستان و امارات و قطر نیز در آستانۀ تبدیل شدن به چالشی جدید برای نگاه نئومارکسیسم و کلا نگرش مارکسیستی به سیاست بین‌الملل است.
مطابق این نگرش کلان، بهروزی و پیشرفت برای کشورهای به اصطلاح عقب‌مانده، در ذیل نظام بین‌المللی سرمایه‌داری ناممکن است؛ اما واقعیات مشهود اخیر، نه فقط در شرق آسیا بلکه در برخی کشورهای عربی خاورمیانه، نافی این مدعا به نظر می‌رسند.
کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: سرمایه‌داری جمعی چیست؟ دولت سرمایه‌داری چیست؟
امیدواری ژینولا به کامبک پاری سن ژرمن مقابل دورتموند: آنها از نظر جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی آماده هستند